Շատ վաղուց, երբ վեց-յոթ տարեկան էի, հանկարծ լսեցի, որ Արտաշես պապս մտքերի մեջ խորասուզված ինչ-որ հայերեն երգ է երգում: Դամբը ձեռիս աշխատում իմ, Հալալ աշխատանքս իմ ուտում, Վա՜յ էն մարդին, որ աշխարհում Խալխի դատած հացն է ուտում:
Հարց տվեցի.
-Մեծ պապա, ի~նչ ես երգում:
-"Պեպոյից” է,-պատասխանեց:-Հիմա այդ ֆիլմը ցույց չեն տալիս, շատ էի սիրում նայել:
Երբ մեծացա, իմացա, որ ամեն երգ ունի իր խոսքերի ու երաժշտության հեղինակը: Եվ, երբ պապս հերթական անգամ այդ երգն էր երգում, հարցրեցի`
-Դե,- պարզաբանեցի,- երաժշտությունն ու բառերը ովքեր են գրել:
Այսպիսի գեղեցիկ բառեր ու երաժշտություն ոչ ոք չէր կարող հորինել: Ժողովուրդն է ստեղծել,- համոզված ասածի ճշմարտության մեջ, պատասխանեց պապս:- Լսիր ուշադիր, ես քեզ համար կերգեմ սկզբից մինչև վերջ:
Երգեց, հետո բառ առ բառ թարգմանեց ռուսերեն, այդ տարիքում հայերեն գրեթե չէի հասկանում: Ու ես էլ պապիս նման սիրեցի այդ երգը:
Տարիներ անց իմացա, որ այս երգի բառերի հեղինակը Եղիշե Չարենցն է իսկ երաժշտությունը հորինել է Արամ Խաչատրյանը: Պապիս հետ հանդիպելիս հաճախ ուզում էի նրան հաղորդել իմ այս "հայտնագործության” մասին, ավելացնելով, որ ինքը ամբողջ կյանքը սխալմամբ է համարել Պեպոյի երգը ժողովրդական: Սակայն ինչ-ինչ պատճառներով որոշումս հետաձգում էի: Այդպես էլ չասացի` չհասցրի…
Այսօր, աչքերիս առաջ հառնում է պապս` Պեպոյի երգը շուրթերին, երբ լսում եմ Ջիվան Գասպարյանին, նույն այդ երգի կատարմամբ:
Լուսնյակը` լուս, գիշեր` խավար, Առավոտը բաց է ըլում, Խլբլթալեն լոթի ձկներ Բազարումը հաց ին ըլում:
Այդ պահերին, պապիս պես, իրողությանը հակառակ, հավատում եմ, որ ոչ ոք չէր կարող այսպիսի գոհար ստեղծել: Դա ժողովրդական է: Եվ այդ համոզմունքի «ապացույցը» գտնվեց Արամ Խաչատուրյանի վերջերս հրապարակված նամակում:
«Текст песни Пепо написал Чаренц. Когда я решил напечатать песню Пепо – գրում է Արամ Խաչատուրյանը 1977 թվականի մարտի 17-ին Բ. Արվելաձեին ուղղած նամակում, - в это время Чаренц был репрессирован. Его фамилию нельзя было указывать. Артист Мальян исполнял, по-моему, роль друга Пепо - Какули (может быть, я неверно называю это имя). Он какую-то строчку видоизменил, и мне пришлось поставить фамилию Мальяна. Таким образом, автор текста песни Пепо - Егише Чаренц. Что касается самой песни, как она писалась, это очень трудно описать. Эта песня, которая вошла в фильм, является четвертым вариантом песни. Режиссер Бек-Назаров хотел, чтобы песня была в духе старых тбилисских песен. Поэтому образцом для себя я выбрал песни Саят-Новы. Этот, четвертый вариант был принят, и я был очень удовлетворен. После выхода на экраны фильма песню в Закавказье пели на армянском, грузинском и азербайджанском языках. И еще одна подробность, касающаяся этой песни. В 1949г. я как формалист, упомянутый в постановлении ЦК, поехал по Армении (по Зангезуру). Я встречался с народом и каялся в своих "грехах". После моей речи мне преподнесли концерт местной самодеятельности. Пели только народные песни, и среди народных песен мне преподнесли мою песню Пепо - как народную, не зная, что автор сидит перед ними». (Գոլոս Արմենիի, 20 օգոստոսի 2009 թ.).
Հիշողությանս ու գիտակցությանս մեջ ամեն ինչ միաձուլվեց` Արտաշես պապս, Համո Բեկնազարյանը, Եղիշե Չարենցը, Արամ Խաչատուրյանը, Ջիվան Գասպարյանը, Գաբրիել Սունդուկյանի ստեղծած, ժողովրդից ելած Պեպոն և նրա անմահ երգը:
Գրիգոր Ալեքսանյան
При полном или частичном использовании материалов ссылка на газету "Армянская Церковь" обязательна, при цитировании статьи в интернет-ресурсах гиперссылка на //armenianchurch.do.am обязательна.
Pepon hancharex film e. Говорю, гениальный фильм и делали его, оказывается, гении- чего стоит одно то, что Арам Хачатурян писал музыку. И Чаренц-слова. У меня два пожелания- как бы эту песню услышать. Это раз. Из этого фильма почему-то часто вспоминаю "Ай Кёр-оглы, джан Кёроглы, айсор ага, ваг" джагацпан, джан Кёр-оглы, джан..." А недавно в форуме армянском прочла, что Кёр-оглы не армянин, враг и про него песню нельзя любить. Но ведь я с ней выросла... Вы не знаете, кто её написал? Тоже Арам Хачатурян? Хороший у вас сайт, чем дальше, тем лучше... Гоар
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи. [ Регистрация | Вход ]
Добро пожаловать на официальный сайт газеты "Армянская церковь" Ново-Нахичеванской и Российской Епархии Армянской Апостольской Церкви. Нашу газету можно приобрести в киосках церквей епархии. Издание выходит один раз в месяц, в цветном оформлении, по благословению главы Ново-Нахичеванской и Российской епархии ААЦ архиепископа Езраса.
На нашем сайте вы сможете прочитать наиболее интересные материалы за прошлые номера, прочесть архивные выпуски газет, а также следить за выпуском газеты и ознакомиться с кратким содержанием очередного выпуска.
