Հայրենի բարբառները առանձնակի մի հմայք ունեն: Նրանք հղկվել են դարերով, համեմվել ազնիվ, բարի, կատակասեր, լավատես, իմաստուն մեր նախնիների թախիծով, հումորով, «գիտությամբ»: Սերնդից սերունդ մեզ հասած անպաճույճ, բարի պատմությունները սոսկ բանահյուսական գոհարներ չեն: Նրանք մարդասեր, ազգասեր, հայրենասեր լինելու անփոխարինելի ձեռնարկներ են:
Ստորև` նմուշներ Ջավախքի և Արցախի հայրենահոտ բանահյուսությունից:
ԽԵՂՃԸ ԲԵՅՆԻՆ ՀԱՄԸ ԿՈՐՈՒՑԵԼ Է
Մեկիմ կնիկը մեռնիկը, կերթա ուրուշ կնիկմ կառնե: Շատ լավ, էփող-թափող, իսպայի, խելացի: Հըմը իշկան օր ճըյթ կենե, լավ կիրակուր կըէփե, մեկ է, մարթը չի հավնի, կըսե «հայ գիդի օղորմած հոգուն էփած ապրին համը: Մե անքամըմ չէղավ, օր էնոր ապրին համը առնեմ»: Էս կնիկը զարմանակը, տը էս էրկանը առաչի կնիկը ինչղ ապուրներ է էփը, օր իրեն ասըլ կերակուրներուն չի հավնի ու ամմեն անքամ «հայ գիդի օղորմած հոգուն էփածը, հայ գիդի հա հայ գիդի...»
Մէ անքամըմ ա գործով ընկած կըլլի տը ինչ, վրահասու չի ըլլի ու ապուրը խանծի կը: Խեղճ կնիկը չիտե տը ինչ էնե: Թըու-թուու կենե, կըսե թափե՞մ-չըթափե՞մ: Վերչը այը ըշկը առած, վախվխելով առաչ կը փերե, դողդողալով կեզըթ կենե, տը էրիկը ի՞նչ պետի ըսե:
Էս մարթը մե կտալըմ կուտե, վեր կայե, խաչըմ կհանե ու կսե. «փառք ասծու, անջաղ օղորմած հոքուն ապրին համը առա»:
Կընիկը նոր կը հասկընա, օր էս մարթուն առչի կնիկը էնքան խանծած ապուր է ուտեցուցե, օր խեղճը բեյնին համը կորուցել է:
Ժողովրդական
ՍՈՆԱ ԲԻԲՈՒՆ ՄԱԶՈԻԹ ԿԱՏՈՒՆ Մեր շենըմը մին կնեգ ա իլալ, անըմը Սոնա բիբի: Էտ Սոնա բիբին մինակ է իլալ կընալիս: Բայց, խե յա՞ իլալ մինակ, մին կատու էլ ա իլալ պհելիս. սեւ կատու, անըմը` Մազութ: Էս մեր Սոնա բիբուն տարիքը շատ ա իլալ մեծ, բայց ուրան անա կման վեչ մինը դուզ գիդալիս չի իլալ: Ինքն էլ ըսելիս չի իլալ: Վեր հրցնըմ ին` թա քանի՞ տարեկան ըս, մին ութասունը կինի՞ս: Ասըմա. «Ա տնաշին, ութասուն տարեկան սաղ մարթ կինի, ինձանավ շուլուխ ըք անըմ»: Տի էլ զրուցը փակվըմա: Իմ մեծ պապա ասալա.«Վեր մարթը շատ մըծանըմա, յա իմաստուն ա տեռնըմ, յա էլ…»: Ըրվամա մեր Սոնա բիբին «յա էլ»-ին ինգունան ա: Դուզ ա մեծին մասին փիս պեն չըն ասել, բայց ես պատմիմ տուք հունցը օզըմ ըք ըսեցիք:Սոնա բիբին մեր շենին քահանին` Տեր Սահակին, աշկ ա իլալ տալիս, իշեղ չի իլալ տալիս: Հիբը մտ- քավը անց ար կենըմ վեր քինա եկեղեցի, մի կտոր հաց, պանիր, յա մին փոնջ կնանչի ար յոր օնըմ քինամ, Տեր Հորը աջը համբուրում, թա. «Դերը ապրած կենա, էս մեր անպեք Մազութը, էս հալալ ապրանքը հըրըմ-ցրալա, տո՛ւ ապրիս, օրհնե տանիմ օտիմ»: Եւ տի, շեպտին տակեն-կլխեն մի քանի հետ քի-նամար Տեր Սահակին զահլան տանըմ:Մին օր էլ Սոնա բիբին յեղին օշնակը յեղավ լիգը յոր ա օնըմ պերըմ քահանին տամ, թա. «Ա դեր, մեր անտեր Մազութը յեղին օշնակը լուզ ա տվալ, համ էլ դուդուն մին լավ քիսիքիսի ա ըրալ, օրհնե հլըլցրու»: Սուրեն սարկավագը, վեր միշտ խոնարհ քահանին ասածը անըմար, էս անքամ տեմ չի կենըմ, ասըմա. «Տեր Հայր ավելի լավ չի Սոնա բիբուն խնդրինք Մազութը պերի դուդուն օրհնինք պրծնե քինա, պա մեխկը չընք»: Քահանան ծիծաղըմա, հետո սարկավագին ընջուկին ասըմ. «Քե մատաղ կատվին դուդուն կարող ընք օրհինք, պա Սոնա բիբուն խելքին նհետ հինչ անինք, ավելի լավա պատար էլ սպասինք լուսահոգի Հերիքը տանե ուրան կոխկը»: Արտաշ ԴԵՐՈՒՆԻ
При полном или частичном использовании материалов ссылка на газету "Армянская Церковь" обязательна, при цитировании статьи в интернет-ресурсах гиперссылка на //armenianchurch.do.am обязательна.
Категория: Статьи |
